Đột quỵ đang trở thành một thách thức lớn đối với sức khỏe cộng đồng tại Việt Nam, khi tỷ lệ mắc mới đang thuộc nhóm cao nhất tại khu vực Đông Nam Á. Theo số liệu từ Tổ chức Y tế thế giới, Việt Nam có tới 135.999 ca tử vong do đột quỵ vào năm 2019, chiếm vị trí số 1 trong các bệnh lý tim mạch. Ước tính, tỷ lệ mắc mới khoảng 222 ca/100.000 dân mỗi năm, và tỷ lệ hiện mắc lên đến 1.541 trên 100.000 dân.
Thông tin trên được GS.TS Trần Văn Thuấn, Thứ trưởng Bộ Y tế, chia sẻ tại Hội nghị Liên minh Đột quỵ Toàn cầu năm 2025 diễn ra ở Hà Nội. Mặc dù Việt Nam đã có những bước tiến đáng kể trong xây dựng mạng lưới chăm sóc đột quỵ, với 150 đơn vị điều trị đột quỵ (năm 2016 chỉ có 12 đơn vị), nhưng vẫn còn nhiều thách thức cần phải vượt qua.
PGS.TS Đào Xuân Cơ, Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai, cũng cho biết đột quỵ ngày càng có xu hướng gia tăng, cả ở người trẻ tuổi. Hàng năm, Trung tâm đột quỵ Bệnh viện Bạch Mai tiếp nhận và điều trị cho hàng nghìn người bệnh đột quỵ của miền Bắc. Điều này cho thấy, vấn đề đột quỵ đang trở nên ngày càng nghiêm trọng và cần được quan tâm đặc biệt.
GS.TS Trần Văn Thuấn cũng cho biết, điều trị đột quỵ vẫn đối mặt nhiều thách thức, vì người bệnh đến viện muộn, vượt quá ‘thời gian vàng’ để can thiệp hiệu quả. Bên cạnh đó, hệ thống cấp cứu trước viện còn chưa phát triển đồng bộ, thiếu những đơn vị phản ứng nhanh chuyên biệt về đột quỵ; sự chênh lệch về năng lực điều trị giữa các vùng miền cũng là một vấn đề cần được giải quyết.
Để giải quyết thách thức này, ngành Y tế Việt Nam đang từng bước triển khai các nền tảng ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong chẩn đoán hình ảnh; xây dựng hệ thống dự báo nguy cơ đột quỵ; phát triển mạng lưới can thiệp cấp cứu từ xa nhằm rút ngắn thời gian xử trí và cá thể hóa điều trị. GS.TS Thuấn cho biết, thời gian tới Việt Nam cần tiếp tục mở rộng mạng lưới các đơn vị đột quỵ đạt chuẩn trên toàn quốc.
Việc phát triển mạng lưới này sẽ được thực hiện theo mô hình ‘vệ tinh – trung tâm’, đặc biệt ưu tiên tại các vùng sâu, vùng xa, khu vực khó khăn nhằm tăng cường hỗ trợ chuyên môn giữa các tuyến. Qua đó, giúp người dân ở các khu vực này có thể tiếp cận được với dịch vụ chăm sóc sức khỏe tốt hơn.
PGS.TS Mai Duy Tôn, Giám đốc Trung tâm đột quỵ, Bệnh viện Bạch Mai, đưa ra 3 khuyến cáo phòng ngừa đột quỵ: thường xuyên tập luyện, vận động, kiểm soát cân nặng, từ bỏ thói quen hút thuốc, ăn uống không lành mạnh; tầm soát các yếu tố nguy cơ của đột quỵ: tim mạch, huyết áp, mỡ máu, tiểu đường…; khi có một trong các biểu hiện của đột quỵ, cần đưa người bệnh đến ngay các đơn vị điều trị đột quỵ để được chẩn đoán, điều trị kịp thời.
Đột quỵ là một tình trạng khẩn cấp y tế, việc chẩn đoán và điều trị kịp thời có thể giúp giảm thiểu các biến chứng và cải thiện kết quả điều trị. Vì vậy, việc nâng cao nhận thức của cộng đồng về đột quỵ và các biện pháp phòng ngừa là rất quan trọng.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cũng đã đưa ra các khuyến cáo về việc phòng ngừa và kiểm soát bệnh đột quỵ. Theo đó, việc thay đổi lối sống và kiểm soát các yếu tố nguy cơ có thể giúp giảm thiểu nguy cơ mắc đột quỵ.
