Ở Việt Nam, các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế, đóng góp khoảng 45% vào Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) và tạo việc làm cho 60% lực lượng lao động. Tuy nhiên, các DNNVV đang đối mặt với khó khăn trong việc tiếp cận tài chính bền vững, chiếm chưa đến 9% tổng tài chính bền vững, trong khi tín dụng xanh trên toàn thị trường chỉ đạt 4,5% tổng dư nợ.
Để giải quyết thách thức này, việc xây dựng một khung chính sách toàn diện với 4 trụ cột chính là điều cần thiết. Thứ nhất, hoàn thiện khung pháp lý để tạo môi trường pháp lý thuận lợi cho các DNNVV tiếp cận tài chính bền vững. Thứ hai, cải cách tài chính để đa dạng hóa các sản phẩm và dịch vụ tài chính dành cho DNNVV. Thứ ba, nâng cao năng lực của các DNNVV để họ có thể đáp ứng các yêu cầu về tài chính bền vững. Cuối cùng, phát triển hạ tầng thị trường để hỗ trợ các DNNVV trong việc tiếp cận và sử dụng hiệu quả các nguồn tài chính bền vững.
Các DNNVV tại Việt Nam hiện đang phải đối mặt với những thách thức đáng kể trong việc tiếp cận cả nguồn tài chính truyền thống và bền vững. Dữ liệu cho thấy tỷ lệ các DNNVV tiếp cận tín dụng ngân hàng đã giảm từ 32% vào năm 2019 xuống chỉ còn 28% vào năm 2023. Tín dụng xanh, một thành phần quan trọng của tài chính bền vững, chỉ chiếm 4,5% tổng dư nợ tín dụng tại Việt Nam, thấp hơn đáng kể so với các quốc gia khác trong khu vực.
Có ba rào cản chính hạn chế sự tham gia của các DNNVV vào tài chính bền vững. Thứ nhất, nhiều DNNVV thiếu kiến thức về môi trường, xã hội và quản trị (ESG), điều này khiến họ khó đáp ứng các tiêu chuẩn về tài chính bền vững. Thứ hai, sự không nhất quán trong thực thi chính sách giữa các địa phương đã tạo ra sự phức tạp và chồng chéo trong việc tiếp cận tài chính. Thứ ba, tình trạng khan hiếm sản phẩm tài chính phù hợp với nhu cầu của DNNVV cũng là một trở ngại lớn.
Để vượt qua những rào cản này, một số giải pháp đã được đề xuất dựa trên kinh nghiệm quốc tế và thực tiễn tại Việt Nam. Các giải pháp này bao gồm hoàn thiện khung pháp lý, cải cách khu vực tài chính để tăng cường sự đa dạng của các sản phẩm tài chính, nâng cao năng lực của các DNNVV thông qua đào tạo và hỗ trợ kỹ thuật, và phát triển hạ tầng thị trường để tạo điều kiện thuận lợi cho việc tiếp cận tài chính bền vững.
Việc thực thi đồng bộ các giải pháp này không chỉ có thể thúc đẩy huy động tài chính bền vững cho các DNNVV mà còn tăng tỷ lệ tiếp cận tín dụng xanh. Quan trọng hơn, đây không chỉ là một chính sách tài chính mà còn là nền tảng chiến lược để Việt Nam chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng toàn diện và trung hòa carbon, góp phần vào mục tiêu phát triển bền vững của đất nước.
