Chính quyền Hà Nội đang tích cực nghiên cứu và lên kế hoạch thực hiện chỉ thị số 20 của Thủ tướng Chính phủ, trong đó có nội dung cấm xe máy xăng vào đường vành đai 1 từ ngày 1-7-2026. Đây là một phần của lộ trình lớn hơn nhằm hạn chế và tiến tới cấm hoàn toàn xe mô tô, xe gắn máy và hạn chế xe ô tô cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch trong các tuyến đường vành đai của thành phố.

Cụ thể, từ ngày 1-1-2028, Hà Nội sẽ không cho phép xe mô tô, xe gắn máy và hạn chế xe ô tô cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong đường vành đai 1 và vành đai 2. Đến năm 2030, thành phố sẽ tiếp tục mở rộng thực hiện trong đường vành đai 3. Đây là một bước đi quan trọng hướng tới mục tiêu giảm thiểu ô nhiễm môi trường và xây dựng một môi trường giao thông xanh, sạch và an toàn.

Để thực hiện hiệu quả chủ trương này, cần có những giải pháp đồng bộ và toàn diện. Trước hết, thành phố cần tiếp tục đầu tư mở rộng các con đường, tuyến phố và phát triển hệ thống giao thông công cộng đảm bảo đúng giờ, đúng tuyến và thuận tiện cho người dân. Việc đẩy mạnh sử dụng xe buýt điện và hệ thống xe trung chuyển từ vùng ven vào trung tâm là một hướng đi cần thiết để giảm thiểu sự phụ thuộc vào xe máy và ô tô cá nhân.

Bên cạnh đó, chính quyền cần bố trí ngân sách địa phương và huy động nguồn lực xã hội hóa để hỗ trợ người dân chuyển đổi sang sử dụng phương tiện giao thông dùng năng lượng sạch. Các chính sách trợ giá, hỗ trợ vay mua xe điện cho hộ nghèo, người lao động cũng cần được xem xét và triển khai để giúp giảm bớt gánh nặng tài chính cho người dân.

Ngoài ra, cần có chính sách khuyến khích người dân đổi xe máy cũ lấy xe điện mới và hỗ trợ nhà sản xuất, người tiêu dùng trong việc chuyển đổi phương tiện. Việc phủ rộng hệ thống trạm sạc cũng là một yếu tố quan trọng để đảm bảo việc sử dụng xe điện trở nên tiện lợi và phổ biến hơn.

Xây dựng lộ trình phù hợp và thực hiện đồng bộ các giải pháp trên là chìa khóa để thực hiện thành công chủ trương “xanh hóa” giao thông của Hà Nội. Việc “xanh hóa” giao thông không chỉ giúp giảm thiểu ô nhiễm môi trường mà còn góp phần xây dựng một hình ảnh thành phố hiện đại, văn minh và đáng sống. Hà Nội tiên phong phát triển giao thông xanh cũng sẽ giúp thúc đẩy, cổ vũ các tỉnh thành khác chuyển đổi phương tiện sử dụng năng lượng sạch, góp phần bảo vệ môi trường và phát triển bền vững cho cả nước.

Hà Nội đang đối mặt với một thách thức lớn khi thực hiện lộ trình loại bỏ xe máy chạy xăng, đặc biệt là trong khu vực nội đô. Theo yêu cầu của Thủ tướng, từ tháng 7/2026, xe máy chạy xăng sẽ không được phép lưu thông trong vành đai 1 của Hà Nội, bao gồm phần lớn diện tích của 4 quận vùng lõi Thủ đô là Hoàn Kiếm, Ba Đình, Đống Đa và Hai Bà Trưng. Đến năm 2030, sẽ áp dụng cho toàn bộ phương tiện cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch trong phạm vi vành đai 3.

Hà Nội hiện có hơn 9,2 triệu phương tiện, trong đó thành phố quản lý 1,1 triệu ô tô và 6,9 triệu xe máy; còn lại là phương tiện từ các tỉnh khác lưu thông thường xuyên. Trong số xe máy đăng ký tại Hà Nội, khoảng 5,6 triệu xe chạy bằng xăng, còn lại 1,3 triệu xe máy điện.

Tuy nhiên, phương tiện công cộng tại Hà Nội hiện chưa đáp ứng đủ nhu cầu đi lại của người dân. Mạng lưới giao thông đô thị Hà Nội thời gian qua đã được đầu tư nâng cấp, xây mới, nhưng vẫn chưa đạt được mục tiêu theo quy hoạch. Các dự án đường sắt đô thị chậm đi vào hoạt động tạo áp lực lớn lên giao thông đường bộ.

TS Đào Ngọc Nghiêm, Phó chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam, đánh giá việc loại bỏ xe máy chạy xăng là một bài toán rất khó giải đối với TP Hà Nội, dù biết đây là một trong những nguồn gây ô nhiễm không khí. “Dân số quá đông, người dân đi lại bằng gì trong khi phương tiện công cộng hiện mới đáp ứng được 1/5 nhu cầu”, ông đặt câu hỏi.

Ngoài ra, hạ tầng trạm sạc cho xe máy, ô tô điện còn thiếu. Phần lớn người dân ở 4 quận lõi sống trong ngõ nhỏ, nhà ống, chung cư cũ, nơi không có chỗ đỗ xe cố định hoặc không có hệ thống sạc điện riêng. Họ thường tự sạc điện tại nhà, không đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy.

Để giải bài toán này, ông Nguyễn Văn Thanh, nguyên Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam, cho rằng TP Hà Nội cần khảo sát số lượng xe máy chạy xăng hiện có, phân loại theo niên hạn và tình trạng sử dụng để xây dựng gói hỗ trợ phù hợp. Thành phố cần có chính sách trợ giá, hỗ trợ vay mua xe điện cho hộ nghèo, người lao động. Mức hỗ trợ có thể gồm một phần tài chính để đổi phương tiện hoặc trợ cấp chi phí đi lại. Cạnh đó, cần vận động các hãng xe điện triển khai chương trình đổi xe cũ lấy xe mới, giảm giá xe điện, đặc biệt cho nhóm thu nhập thấp…