Ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong công việc đã trở thành xu thế tại nhiều doanh nghiệp trên toàn cầu. Theo khảo sát của McKinsey, các doanh nghiệp lớn đang dẫn đầu trong việc áp dụng AI để tạo ra giá trị và thay đổi cơ cấu tổ chức. Tại Việt Nam, nhiều doanh nghiệp cũng đã bắt đầu sử dụng AI để nâng cao hiệu quả công việc.

Tuy nhiên, để việc sử dụng AI không bị gắn mác là ‘lười’ hay ‘thiếu hiệu quả’, doanh nghiệp cần đồng hành và hỗ trợ người lao động trong quá trình áp dụng công nghệ này. Chị Nguyễn Trâm Anh, giám đốc tăng trưởng tại Cogover, cho rằng chủ doanh nghiệp muốn AI có thể đẩy nhanh tốc độ và hiệu quả các tác vụ của nhân viên, đồng thời giúp tóm tắt tình hình kinh doanh và dự đoán nhu cầu của khách hàng.

Anh Lê Anh Tú, nhà sáng lập kiêm CEO của iGEM, cho rằng việc ứng dụng AI vào công việc là điều nên làm, đặc biệt trong lĩnh vực sáng tạo. Tuy nhiên, để kiểm soát chất lượng và đưa ra hướng dẫn sử dụng hiệu quả, chủ doanh nghiệp cần tiếp cận dưới góc độ khuyến khích sử dụng AI.

Theo khảo sát của McKinsey, 27% người được khảo sát tại các tổ chức đã triển khai AI trả lời nhân viên của họ kiểm tra toàn bộ nội dung được tạo ra bởi gen AI trước khi sử dụng. Một số vị trí mới liên quan đến quản trị các nguy cơ đang trở thành một phần trong quy trình triển khai AI của doanh nghiệp.

Chị Trâm Anh cho biết doanh nghiệp của chị đề xuất cho mỗi nhân viên có một tài khoản ChatGPT Plus để hỗ trợ công việc, nhưng đồng thời cũng đưa ra chuẩn hóa, hướng dẫn để nhân viên có thể đề xuất câu lệnh cho AI một cách hiệu quả hơn. “Phải chuẩn hóa ngay từ đầu vào thì việc dùng AI mới hiệu quả”, chị Trâm Anh nhấn mạnh.

Nhà triết học kiêm nhà nghiên cứu tâm lý học Frank Martela cho rằng AI có thể góp phần gia tăng cảm giác ý nghĩa trong công việc, vì công cụ này tạo điều kiện để con người tập trung vào những nhiệm vụ sáng tạo và tối ưu hơn. “Càng để AI xử lý những công việc nhàm chán, lặp lại, chúng ta càng có thể tập trung vào những điều thú vị, sáng tạo và đầy thử thách”, ông Martela nói.

Công ty fintech Israel Tipalti đang thực hiện việc cắt giảm hàng chục nhân viên tại Israel và nước ngoài. Đây là lần cắt giảm nhân sự thứ hai của công ty, sau khi đã sa thải 123 nhân viên vào tháng 1 năm 2023. Hiện tại, Tipalti có khoảng 1.000 nhân viên và được ước tính đã huy động được khoảng 100 triệu đô la Mỹ trong khoản vay gần đây.

Giám đốc điều hành và đồng sáng lập của Tipalti, Chen Amit, cho biết: “Chúng tôi đang tái cơ cấu hai bộ phận của mình vì lý do chức năng. Trong mảng bán hàng, chúng tôi đang tập trung vào khách hàng ở quy mô trung bình và giảm sự phụ thuộc vào khách hàng nhỏ. Trong phát triển, như một phần của sự thay đổi chiến lược, chúng tôi rất tiếc phải chia tay với một số người.”

Tipalti đã huy động được một số vốn đáng kể trong quá khứ. Vào tháng 12 năm 2021, công ty đã huy động được 270 triệu đô la Mỹ với giá trị ước tính là 8,3 tỷ đô la, nâng tổng số vốn huy động được từ khi thành lập lên trên 550 triệu đô la. Các nhà đầu tư của công ty bao gồm Marshall Wace, G Squared, Counterpoint Global (một nhánh đầu tư của Morgan Stanley), Oren Zeev’s Zeev Ventures, Durable Capital Partners, 01 Advisors, Group11 và những người khác.

Nền tảng của Tipalti cung cấp một bộ công cụ tự động hóa tài chính toàn diện, bao gồm thanh toán toàn cầu, hóa đơn, mua sắm, chi phí nhân viên, thẻ công ty, quản lý nhà cung cấp, tuân thủ thuế và đối chiếu thanh toán. Tipalti hợp tác với các tổ chức tài chính lớn như Citi, Wells Fargo, J.P. Morgan và Visa, giúp hơn 5.000 công ty trên toàn thế giới an toàn thanh toán cho hàng triệu nhà cung cấp ở hơn 200 quốc gia và vùng lãnh thổ, với 120 loại tiền tệ.

Tháng trước, Tipalti đã thông báo rằng họ đã mua lại công ty khởi nghiệp Israel Statement, một công ty chuyên về các giải pháp quản lý dòng tiền dựa trên AI. Mặc dù giá mua không được tiết lộ, nhưng ước tính nó vào khoảng 30 triệu đô la.

Ngành ngân hàng đang đối mặt với thách thức lớn trong việc tuyển dụng và đào tạo nhân lực công nghệ để thích ứng với chuyển đổi số, tự động hóa và an ninh mạng trong thời đại số. Sự phát triển nhanh chóng của công nghệ đã tạo ra nhu cầu cấp thiết về nguồn nhân lực có kỹ năng công nghệ cao để đáp ứng nhu cầu của ngành.

Theo Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Phạm Tiến Dũng, ngành ngân hàng đang trong tình trạng “khát” nhân lực công nghệ. Từ năm 2017 đến nay, số lượng người dân trưởng thành có tài khoản ngân hàng đã tăng từ 31% lên 87%, tương ứng với khoảng 200 triệu tài khoản tiền gửi. Số lượng giao dịch tài chính cũng tăng lên 50-100 triệu giao dịch/ngày. Hơn 90% giao dịch của khách hàng được thực hiện qua kênh số, các dịch vụ ngân hàng cũng được tự động hóa.

Ông Dũng cho rằng, người làm ngân hàng trong giai đoạn hiện nay không chỉ cần am hiểu nghiệp vụ truyền thống mà còn phải thành thạo kỹ năng công nghệ. Hai kỹ năng này cần song hành để có thể thiết kế và triển khai quy trình nghiệp vụ số. Việc này đòi hỏi sự thay đổi trong cách thức tuyển dụng và đào tạo nhân lực của các ngân hàng.

Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Thế Duy cũng đồng tình với quan điểm trên. Ông cho rằng, hầu hết các phần việc của con người hiện nay đều đã thay đổi. Các nhân viên giao dịch bình thường trước đây xử lý về các kỹ năng nghiệp vụ thì bây giờ phải xử lý sự cố về phần mềm, sự cố khi chuyển nhầm tiền, bị lừa đảo.

Để đáp ứng nhu cầu này, các ngân hàng thương mại như VPBank, ABBANK và LPBank đã mở rộng tuyển dụng nhân lực công nghệ. Đại diện VPBank chia sẻ, nếu trước đây các vị trí tuyển dụng chú trọng vào kinh nghiệm ngành, thì hiện nay, bên cạnh chuyên môn, khả năng sử dụng công cụ số để tối ưu hóa công việc là yêu cầu bắt buộc.

PGS.TS Phạm Thị Hoàng Anh – Phó Giám đốc Học viện Ngân hàng cũng thừa nhận thời điểm này, nguồn cung về nhân lực công nghệ thông tin chưa đủ cầu. Ngành ngân hàng thiếu hụt nguồn cung nhân lực có chuyên môn sâu về công nghệ thông tin. Điều này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ sở đào tạo, ngân hàng và các cơ sở tài chính, khoa học công nghệ để giải quyết vấn đề này.

Để giải quyết vấn đề này, PGS.TS Phạm Thị Hoàng Anh cho rằng cần ban hành khung năng lực số cho ngành ngân hàng, theo vị trí công tác. Tăng cường hợp tác theo ‘mô hình 3 nhà’: Ngân hàng nhà nước – Các cơ sở đào tạo – Các cơ sở tài chính, khoa học công nghệ. Xây dựng được bộ tiêu chuẩn về đào tạo số cho ngành ngân hàng làm sao gắn kết lý thuyết với thực tiễn, sinh viên được tham gia nhiều hơn vào thực tiễn, có thêm kinh nghiệm, được đào tạo chuyên sâu. Việc này sẽ giúp tăng cường năng lực số cho nhân lực ngành ngân hàng và đáp ứng nhu cầu của thị trường.

Các chuyên gia cũng cho rằng, việc đào tạo và phát triển nguồn nhân lực công nghệ cho ngành ngân hàng cần được ưu tiên hàng đầu. Ngân hàng Nhà nước và các cơ sở đào tạo cần phối hợp chặt chẽ để xây dựng chương trình đào tạo phù hợp với nhu cầu của ngành. Từ đó, giúp ngành ngân hàng có thể tận dụng tối đa nguồn lực công nghệ để phát triển và phục vụ khách hàng tốt hơn.

Bài viết này đã tổng hợp các thách thức mà ngành ngân hàng đang đối mặt trong việc tuyển dụng và đào tạo nhân lực công nghệ. Mong rằng, với sự hợp tác chặt chẽ giữa các bên liên quan, ngành ngân hàng sẽ có thể xây dựng được nguồn nhân lực công nghệ mạnh mẽ, đáp ứng nhu cầu của thời đại số và đóng góp vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế. Thêm vào đó, một số ngân hàng đã có những động thái cụ thể nhằm giải quyết vấn đề nan giải này trong ngành.