Trong thời đại số, người tiêu dùng đang phải đối mặt với một “ma trận” quảng cáo thổi phồng công dụng, sai sự thật trên các nền tảng mạng xã hội. Việc Quốc hội vừa thông qua Luật Quảng cáo sửa đổi ngày 16/6/2025, tại Kỳ họp thứ 9, khóa XV với tỷ lệ đồng thuận cao – 453/461 đại biểu tán thành, là bước đi cần thiết để tăng cường bảo vệ người tiêu dùng. Tuy nhiên, liệu những quy định mới có đủ mạnh để ngăn chặn tình trạng quảng cáo lừa dối ngày càng tinh vi?

Người tiêu dùng đang bị “bao vây” bởi hàng loạt quảng cáo trên Facebook, TikTok, YouTube… Từ “thần dược” chữa bách bệnh, kem “trắng da sau 7 ngày”, đến thực phẩm chức năng giúp “giảm 10kg không cần ăn kiêng” – tất cả đều được tô vẽ bằng những lời có cánh. Không ít người đã vô tình sập bẫy, chi tiền cho những sản phẩm chưa rõ nguồn gốc, để rồi vừa thiệt hại tài chính, vừa gánh rủi ro cho sức khỏe.

Chị Lê Thị Lan (Nam Từ Liêm, Hà Nội) cho biết: “Tôi thấy một sản phẩm giảm cân được quảng cáo rầm rộ trên TikTok với lời hứa ‘giảm 5kg trong 10 ngày mà không cần ăn kiêng’. Tin tưởng, tôi mua dùng thử. Kết quả là cơ thể mệt mỏi, mất ngủ liên tục, phải dừng lại giữa chừng.”

Bà Trần Xuyến (55 tuổi, Hưng Yên) kể lại: “Tôi mua một loại thực phẩm chức năng được quảng cáo là giúp cải thiện xương khớp. Họ nói đã được Bộ Y tế cấp phép, nhưng khi nhận hàng thì không có tem nhãn gì cả, chỉ là lọ đựng sơ sài, không rõ nguồn gốc.”

Không chỉ dừng lại ở các sản phẩm trôi nổi, hàng giả – hàng kém chất lượng, nhiều quảng cáo còn ngang nhiên sử dụng hình ảnh người nổi tiếng, bác sĩ “giả mạo”, hoặc tự ý gắn mác “đã được cấp phép” để tăng độ tin cậy. Điều đáng lo ngại là phần lớn những quảng cáo này không được kiểm chứng nội dung, không rõ ràng về xuất xứ, thành phần, nhưng vẫn dễ dàng tiếp cận hàng triệu người dùng thông qua thuật toán lan truyền mạnh mẽ trên mạng xã hội.

Chỉ trong vài tháng đầu năm 2025, cơ quan chức năng đã phát hiện hàng loạt vụ vi phạm liên quan đến quảng cáo sai sự thật, cho thấy thực trạng đáng báo động. Một trong những vụ gây chú ý là loạt video quảng bá sản phẩm “kẹo rau củ” có sự tham gia của hoa hậu Nguyễn Thúc Thùy Tiên, Hằng Du Mục và Quang Linh Vlogs. Những nội dung này lan truyền rộng rãi trên mạng xã hội, quảng bá kẹo như một sản phẩm có thể thay thế rau xanh trong bữa ăn hằng ngày, với lời giới thiệu gây tranh cãi: “Mỗi viên kẹo tương đương một đĩa rau”.

Tuy nhiên, sản phẩm chưa hề được kiểm chứng công dụng bởi cơ quan có thẩm quyền. Sau phản ánh gay gắt từ dư luận và báo chí, cơ quan điều tra đã vào cuộc và khởi tố các cá nhân liên quan với cáo buộc lừa dối người tiêu dùng. Vụ việc này trở thành minh chứng rõ nét cho sự cần thiết phải siết chặt hoạt động quảng cáo trong môi trường số.

Tại Hội nghị sơ kết công tác 6 tháng đầu năm và triển khai nhiệm vụ 6 tháng cuối năm 2025 vào sáng ngày 17/7, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho biết công tác quản lý, giám sát không gian mạng tiếp tục được đẩy mạnh. Trong nửa đầu năm 2025, Bộ đã phối hợp với các nền tảng mạng xã hội xử lý hàng loạt nội dung vi phạm, xấu độc.

Cụ thể, trên Facebook đã chặn, gỡ 3.099 bài viết, với YouTube là 913 video và 7 kênh (đăng tải khoảng 12.000 video) vi phạm. Với TikTok, đã chặn, gỡ 1.284 nội dung vi phạm, gồm 5.600 video và 9 bản ghi âm, 724 tài khoản (đăng tải hơn 35.500 video). Những con số này cho thấy mức độ vi phạm còn lớn và lan rộng, đòi hỏi sự vào cuộc mạnh mẽ hơn nữa từ cả phía cơ quan quản lý và các nền tảng công nghệ.

Luat sư Phạm Thị Trang, Đoàn Luật sư thành phố Hà Nội cho biết, hiện nay đã có nhiều văn bản pháp luật được ban hành nhằm bảo vệ quyền lợi của người dân trong các vấn đề liên quan đến quảng cáo và thông tin trên mạng. “Vấn đề đặt ra, mặc dù chế tài đã có nhưng tình trạng quảng cáo sai sự thật làm ảnh hưởng đến quyền lợi của người tiêu dùng vẫn diễn ra tràn lan. Phải chăng cần tăng mức xử phạt để bảo đảm tính răn đe, bởi việc quảng cáo gian dối đưa đến lợi nhuận rất lớn khiến một số người sẵn sàng chi trả cho nghệ sĩ, TikToker khoản lợi nhuận lớn để giúp sức cho việc đưa thông tin quảng cáo sai sự thật”, Luật sư Trang nhấn mạnh.

Lượt Quảng cáo sửa đổi: Bước tiến nhưng chưa phải điểm kết

Ngày 16/6/2025, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo (Luật số 75/2025/QH15) được Quốc hội thông qua với 453/461 đại biểu Quốc hội có mặt tán thành (đạt 98%) và có hiệu lực từ ngày 1/1/2026. Đây là lần đầu tiên, pháp luật Việt Nam quy định rõ về quyền và nghĩa vụ của người chuyển tải quảng cáo, bao gồm cả người nổi tiếng, người có ảnh hưởng, chuyên gia, y bác sĩ, người có học hàm học vị, KOL, KOC và bất kỳ ai trực tiếp xác nhận, giới thiệu sản phẩm.

Theo quy định tại Điều 8a của luật sửa đổi (Luật số 75/2025/QH15), những người này phải đảm bảo tính chính xác, trung thực và có căn cứ với nội dung mình quảng bá, đồng thời chịu trách nhiệm pháp lý nếu thông tin sai lệch gây hậu quả cho người tiêu dùng.

Lãnh đạo Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch trong quá trình xây dựng luật nhấn mạnh: Việc sửa đổi Luật Quảng cáo là cần thiết và cấp bách trong bối cảnh quảng cáo trá hình, quảng cáo sai sự thật, quảng cáo lợi dụng lòng tin đang tràn lan, nhất là trên mạng xã hội.

Chia sẻ với báo chí, Luật sư Trần Minh Tuấn, Đoàn Luật sư Hà Nội phân tích: “Trước đây, Luật Quảng cáo chỉ nhấn mạnh đến trách nhiệm của người sản xuất, phát hành nội dung quảng cáo, nhưng không nêu rõ trách nhiệm của người đứng ra xác nhận, truyền tải nội dung ấy. Chính lỗ hổng đó khiến nhiều nghệ sĩ thoát khỏi trách nhiệm pháp lý, kể cả khi lời họ nói là nguyên nhân khiến người tiêu dùng bị lừa”.

Tuy nhiên, theo giới chuyên gia, dù Luật Quảng cáo đã được sửa đổi, nhưng việc thực thi vẫn là bài toán không dễ giải. Đặc biệt, trong bối cảnh nhiều tài khoản hoạt động ẩn danh, không đăng ký kinh doanh, phát tán nội dung quảng cáo sai sự thật trên các nền tảng xuyên biên giới như Facebook, TikTok, YouTube… thì khả năng kiểm soát và xử lý vi phạm vẫn còn nhiều lỗ hổng.

Người tiêu dùng vẫn là “tuyến phòng thủ” đầu tiên

Trong môi trường số, quảng cáo có thể tiếp cận người tiêu dùng nhanh hơn cả một thông tin chính thống. Vì vậy, người tiêu dùng cần nâng cao kỹ năng “đề kháng thông tin”, không tin vào những nội dung “thần kỳ”, quá tốt để là sự thật.

Như vậy, Luật Quảng cáo sửa đổi là một bước tiến trong hành trình bảo vệ người tiêu dùng trước cơn bão quảng cáo thời đại số. Tuy nhiên, để luật thực sự phát huy hiệu quả, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa cơ quan quản lý, doanh nghiệp, nền tảng công nghệ và chính người tiêu dùng.

Chỉ khi cả hệ thống cùng hành động, người tiêu dùng mới thực sự được đặt vào trung tâm và bảo vệ một cách thiết thực.

Tình trạng lộ, lọt thông tin cá nhân đang trở thành một vấn đề ngày càng nghiêm trọng và tinh vi trong thời đại số. Sự phát triển nhanh chóng của thương mại điện tử và quá trình số hóa các loại hình dịch vụ đã tạo ra môi trường thuận lợi cho hoạt động mua bán dữ liệu cá nhân. Các diễn đàn và tài khoản mạng xã hội trở thành nơi diễn ra công khai các giao dịch này, với sự tham gia của cả tổ chức và doanh nghiệp. Hậu quả trực tiếp là nhiều người phải đối mặt với việc bị nhắn tin, gọi điện gây phiền phức, và thậm chí là bị lừa đảo. Kẻ xấu có thể dựa vào thông tin cá nhân để xây dựng các kịch bản lừa đảo riêng biệt cho từng nhóm đối tượng khác nhau.

Theo chuyên gia Ngô Trí Nhật, mặc dù các cơ quan chức năng đã nỗ lực không ngừng nghỉ trong việc đánh sập các đường dây chuyên đánh cắp và mua bán dữ liệu cá nhân, các băng nhóm hacker vẫn tiếp tục hoạt động với nhiều hình thức ngày càng tinh vi. Quá trình điều tra và xử lý những trường hợp này thường kéo dài, gây ảnh hưởng lớn đến công tác bảo đảm an toàn thông tin.

Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Bộ Công an) đã báo cáo về tình trạng mua bán dữ liệu cá nhân trong sáu tháng đầu năm 2025. Theo đó, có 56 vụ việc liên quan đến mua bán dữ liệu cá nhân, với hơn 110 triệu bản ghi bị thu thập và rao bán. Thượng tá Triệu Mạnh Tùng, Phó Cục trưởng Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, chia sẻ rằng nhu cầu thu thập dữ liệu cá nhân để phục vụ hoạt động sản xuất và kinh doanh là rất lớn. Tuy nhiên, nhiều hệ thống thông tin còn tồn tại lỗ hổng trong quy trình khai thác và sử dụng dữ liệu cá nhân.

Ông Ngô Minh Hiếu, Giám đốc Công ty TNHH Doanh nghiệp xã hội Chống lừa đảo, nhấn mạnh rằng các doanh nghiệp có thể sử dụng dữ liệu cá nhân của khách hàng để gia tăng giá trị dịch vụ và kết nối. Tuy nhiên, việc khai thác dữ liệu phải đảm bảo tính bảo mật, lưu trữ thông tin tại máy chủ ở Việt Nam và có mã hóa các thông tin nhạy cảm như danh tính khách hàng và tình trạng tài chính.

Để ngăn chặn tình trạng lộ, lọt thông tin và bảo vệ người dân khỏi nạn lừa đảo, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2026. Luật này quy định rõ ràng và cụ thể các khái niệm về dữ liệu cá nhân, bao gồm “dữ liệu cá nhân cơ bản”, “dữ liệu cá nhân nhạy cảm”, “đánh giá tác động xử lý dữ liệu cá nhân”, và “bảo vệ dữ liệu cá nhân”. Đặc biệt, Luật cấm tuyệt đối hành vi mua bán dữ liệu cá nhân.

Các chuyên gia cho rằng, để thực hiện hiệu quả Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân, cơ quan chức năng cần triển khai các giải pháp đồng bộ. Điều này bao gồm ban hành các văn bản hướng dẫn thi hành chi tiết và dễ thực hiện, xây dựng cơ chế phối hợp giữa các bộ và cơ quan để chia sẻ dữ liệu và cảnh báo sớm vi phạm. Tổ chức các chiến dịch tuyên truyền để nâng cao nhận thức về bảo mật thông tin cá nhân cũng là một bước đi quan trọng. Ngoài ra, việc thiết lập một kênh tương tác và đường dây nóng để người dân và doanh nghiệp có thể tố giác hành vi vi phạm hoặc khai báo nếu phát hiện dữ liệu của mình bị đánh cắp là cần thiết.

Người dân cũng cần cảnh giác và có các biện pháp bảo vệ thông tin cá nhân của mình. Điều này có thể bao gồm không chia sẻ thông tin cá nhân qua mạng xã hội hoặc các khảo sát trôi nổi, sử dụng mật khẩu mạnh và không dùng chung mật khẩu cho nhiều tài khoản, không mở các liên kết hoặc tập tin đáng ngờ, và thường xuyên cập nhật các phần mềm chống virus và bảo mật trên các thiết bị cá nhân.

Từ ngày 15 đến 18 tháng 7 năm 2025, Đoàn đại biểu Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, dưới sự dẫn đầu của Phó Chủ tịch Thường trực Đỗ Thị Thu Thảo, đã tham dự Diễn đàn giao lưu hợp tác phát triển phụ nữ ASEAN 2025 tại Quảng Tây, Trung Quốc. Sự kiện này diễn ra nhân kỷ niệm 30 năm Hội nghị Thế giới về Phụ nữ lần thứ tư, công bố ‘Tuyên bố Bắc Kinh’ và ‘Cương lĩnh Hành động’, những cột mốc quan trọng trong phong trào phụ nữ toàn cầu.

Diễn đàn có sự tham gia của 14 quốc gia ASEAN, bao gồm ba đoàn đại biểu đến từ Việt Nam, Lào, Campuchia. Trong lễ khai mạc, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam Đỗ Thị Thu Thảo đã phát biểu và đánh giá cao sáng kiến tổ chức Diễn đàn của Hội Liên hiệp Phụ nữ Quảng Tây. Bà nhấn mạnh ý nghĩa của Diễn đàn trong bối cảnh thế giới đang trải qua làn sóng chuyển đổi số và trí tuệ nhân tạo, những thay đổi đang tác động sâu rộng đến mọi mặt của đời sống.

Với chủ đề xoay quanh vai trò của phụ nữ trong thời đại số, bà Thảo khẳng định phụ nữ ngày càng đóng vai trò kiến tạo, đổi mới và dẫn dắt trong tiến trình này. Bà cho rằng phụ nữ không chỉ góp phần giải quyết khoảng trống kỹ năng số mà còn mang đến tư duy đa dạng, giúp phát triển các giải pháp sáng tạo và toàn diện hơn. Khi được nâng cao năng lực số, người phụ nữ sẽ trở thành người truyền cảm hứng trong gia đình và cộng đồng, đóng góp vào sự phát triển bền vững của xã hội.

Phó Chủ tịch Thường trực Đỗ Thị Thu Thảo cũng thông tin về các nỗ lực của Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam trong việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin vào đổi mới phương thức hoạt động từ Trung ương đến cơ sở. Trong nhiệm kỳ 2022–2027, Hội xác định ‘số hóa’ là một trong hai khâu đột phá trọng tâm, với mục tiêu từng bước hình thành mạng lưới ‘Đại sứ chuyển đổi số’ và triển khai nhiều mô hình thiết thực như: ‘Gia đình số’, ‘Chi hội số’, ‘Công dân số’, ‘Chợ số – Nông thôn số’…

Bà Thảo chia sẻ về các trụ cột thể chế quan trọng đang được Việt Nam triển khai, đặc biệt là Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị về chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo. Bà bày tỏ mong muốn Hội Phụ nữ các tỉnh biên giới của Trung Quốc, Việt Nam, Lào, Campuchia tiếp tục đẩy mạnh hợp tác về công nghệ số, hỗ trợ nhau trong khởi nghiệp, phát triển kinh tế số, thương mại điện tử, du lịch và chăm sóc y tế – giáo dục. Sự hợp tác này không chỉ góp phần nâng cao năng lực cho phụ nữ mà còn tăng cường mối quan hệ hữu nghị giữa các quốc gia.

Trong khuôn khổ Diễn đàn, các đại biểu đã tham gia các phiên đối thoại bàn tròn với chủ đề về cơ hội và thách thức nghề nghiệp phụ nữ trong kỷ nguyên số. Các đại biểu cũng thảo luận về thực tiễn ‘She – Ecommerce’, tham quan Khu công nghiệp AI Zhiyun tại Ngũ Thượng và Bảo tàng Quảng Tây… Những hoạt động này nhằm tăng cường sự hiểu biết và hợp tác giữa các nước trong khu vực.

Diễn đàn là cầu nối thúc đẩy hợp tác quốc tế, nâng cao vai trò và năng lực của phụ nữ trong hội nhập, đồng thời góp phần tăng cường tình hữu nghị giữa phụ nữ Việt Nam và Trung Quốc, hướng tới những hợp tác bền vững trong tương lai. Sự kiện này đã để lại nhiều ấn tượng và kỳ vọng về sự phát triển của phong trào phụ nữ trong thời đại số.