Ngành xây dựng đang đối mặt với một thách thức lớn trong việc giảm thiểu tác động môi trường và chủ động hấp thụ, lưu trữ khí carbon dioxide (CO2) từ khí quyển. Với việc tiêu thụ khoảng 32% năng lượng toàn cầu và đóng góp 34% tổng lượng phát thải toàn cầu, ngành này cần đẩy mạnh các biện pháp giảm phát thải để hướng tới mục tiêu phát triển bền vững. Một trong những giải pháp hứa hẹn giúp giảm thiểu tác động môi trường là sử dụng vật liệu xây dựng phát thải âm, hay còn gọi là carbon-negative materials.

Vật liệu phát thải âm được hiểu là những vật liệu có khả năng hấp thụ và lưu trữ nhiều CO2 hơn lượng phát thải trong suốt vòng đời của chúng. Xu hướng này không chỉ là đổi mới công nghệ đơn thuần mà còn phản ánh áp lực từ thị trường tài chính xanh, nơi mà các báo cáo ESG (Environmental, Social and Governance) ngày càng chú trọng đến phát thải embodied carbon trong vật liệu xây dựng. Cơ chế Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM) của Liên minh Châu Âu (EU) đang tạo ra động lực cho việc giảm phát thải trong sản xuất xi măng và thép, những vật liệu then chốt trong ngành xây dựng.

Một số công nghệ vật liệu phát thải âm hiện nay bao gồm công nghệ CCU Concrete (Carbon Capture and Utilization), vật liệu composite mycelium, và cát olivine. Công nghệ CCU Concrete tích hợp CO2 được thu giữ vào vật liệu tái chế trong quá trình sản xuất, giúp giảm sự phụ thuộc vào vật liệu nguyên sinh và tạo ra dấu chân carbon âm cho các dự án xây dựng bền vững. Những công nghệ này không chỉ giúp giảm phát thải mà còn mở ra khả năng tạo ra các sản phẩm xây dựng với tính bền vững cao.

Tuy nhiên, vật liệu xây dựng phát thải âm vẫn đối mặt với nhiều thách thức đáng kể trong quá trình thương mại hóa. Một trong những rào cản chính là chi phí cao, cùng với sự thiếu thống nhất về tiêu chuẩn và định nghĩa toàn cầu. Để thúc đẩy sự phát triển của ngành này, các chính phủ cần thiết kế và thực hiện các chính sách khuyến khích phù hợp, hỗ trợ các doanh nghiệp trong việc nghiên cứu, phát triển và áp dụng công nghệ mới.

Cơ hội thương mại hóa đang mở ra thông qua các kênh tài chính xanh. Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc (UNEP FI) ghi nhận sự gia tăng đáng kể trong các cải cách chính sách và quy định trên toàn thế giới, với nhiều quốc gia thiết lập các khung tài chính net-zero. Thị trường CBAM mở rộng cũng tạo động lực đầu tư vào vật liệu carbon-negative, giúp các doanh nghiệp có thể tiếp cận nguồn vốn xanh để phát triển và sản xuất các vật liệu thân thiện với môi trường.

Việt Nam đã cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 tại Hội nghị thượng đỉnh về biến đổi khí hậu của Liên Hợp Quốc (COP26). Quốc gia đã thiết lập các chương trình quốc gia bao gồm Chiến lược Tăng trưởng Xanh và một số kế hoạch thực hiện liên quan. Việc cập nhật Đóng góp quốc gia tự nguyện (NDC) 3.0 vào năm 2025 sẽ giúp Việt Nam tích hợp các mục tiêu giảm phát thải carbon trong ngành xây dựng vào chiến lược khí hậu quốc gia, mở ra cơ hội cho sự phát triển của ngành xây dựng bền vững.

Trước những thách thức và cơ hội đan xen, ngành xây dựng cần chủ động thích nghi và đổi mới để hướng tới tương lai bền vững. Sự phát triển của vật liệu xây dựng phát thải âm không chỉ là một giải pháp tạm thời mà còn là một bước tiến quan trọng trong hành trình giảm thiểu tác động môi trường của ngành xây dựng.

Bộ Xây dựng đã ban hành Kế hoạch thực hiện Nghị quyết số 153 của Chính phủ, nhằm triển khai Nghị quyết số 59 của Bộ Chính trị về hội nhập quốc tế trong tình hình mới. Kế hoạch này đặt ra mục tiêu cụ thể hóa và triển khai nghiêm túc các nhiệm vụ, giải pháp đã đề ra, bám sát mục tiêu phát triển ngành và định hướng tại Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng.

Theo đó, Bộ Xây dựng yêu cầu tăng cường lãnh đạo của Đảng, đổi mới tư duy và hành động trong hội nhập quốc tế; tổ chức quán triệt sâu rộng nội dung Nghị quyết 59 và 153, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu. Đồng thời, đẩy mạnh truyền thông đối ngoại, tuyên truyền hiệu quả về hoạt động đối ngoại của ngành, vai trò và đóng góp của hội nhập quốc tế đối với sự phát triển ngành Xây dựng – Giao thông Vận tải.

Kế hoạch cũng nhấn mạnh việc tăng cường phối hợp liên ngành, nâng cao hiệu quả chia sẻ thông tin giữa Bộ Xây dựng với Bộ Ngoại giao và các bộ, ngành liên quan để kịp thời nắm bắt, phân tích, dự báo tình hình quốc tế và đưa ra phản ứng chính sách phù hợp. Ứng dụng chuyển đổi số trong công tác thông tin đối ngoại và ngoại giao số, triển khai hiệu quả Kết luận số 57-KL/TW của Bộ Chính trị, phát triển nền tảng số phục vụ công tác hội nhập.

Bộ Xây dựng xác định một số nhiệm vụ trọng tâm nhằm đẩy mạnh hội nhập quốc tế sâu rộng, hiệu quả, góp phần củng cố môi trường hòa bình, ổn định, phát triển kinh tế – xã hội và nâng cao vị thế quốc tế của đất nước. Về hội nhập chính trị, quốc phòng, an ninh, Bộ yêu cầu các đơn vị chủ động phối hợp với các bộ, ngành tham gia xây dựng, định hình các cấu trúc kinh tế – thương mại khu vực và toàn cầu.

Về hội nhập khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, Bộ tiếp tục triển khai các nghị quyết của Trung ương và Chính phủ về phát triển khoa học công nghệ và chuyển đổi số quốc gia. Tập trung đẩy mạnh hợp tác quốc tế trong nghiên cứu, ứng dụng công nghệ xanh, mô hình kinh tế tuần hoàn, phát triển cơ sở hạ tầng thích ứng biến đổi khí hậu, hướng tới ngành xây dựng và giao thông phát thải thấp, sử dụng năng lượng bền vững.

Về năng lực thực thi cam kết quốc tế, Bộ Xây dựng yêu cầu rà soát, hoàn thiện hệ thống pháp luật, cơ chế, chính sách trong lĩnh vực xây dựng và giao thông vận tải, đảm bảo đồng bộ, minh bạch, hiệu quả; đồng thời tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực thi các cam kết quốc tế đã ký kết, nhằm duy trì môi trường đầu tư, kinh doanh thuận lợi và ổn định.