Tín chỉ carbon đang nổi lên như một công cụ quan trọng không chỉ trong việc giảm thiểu tác động môi trường mà còn gắn liền với các giá trị về lịch sử, văn hóa, nhân văn, tâm linh và sinh kế, đặc biệt là trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng. Tại Việt Nam, nhiều mô hình bảo tồn rừng và nông nghiệp bền vững đã được triển khai, mang lại hiệu quả tích cực trong việc giảm phát thải và bảo vệ môi trường.

Một trong những mô hình đáng chú ý là khu rừng đầu nguồn sông Ngàn Phố, được phục dựng bởi TS. Trần Thị Lành sau hơn 20 năm. Thay vì trực tiếp trồng rừng, bà Lành đã thành công trong việc thuyết phục cộng đồng địa phương tham gia bảo vệ và phục dựng rừng. Mô hình này không chỉ giúp hồi sinh cánh rừng mà còn giúp bảo tồn các giá trị văn hóa và tâm linh của cộng đồng dân tộc thiểu số. Qua đó, cho thấy rằng bảo tồn rừng không chỉ là phục hồi hệ sinh thái mà còn gắn liền với việc bảo vệ các giá trị văn hóa và sinh kế của cộng đồng địa phương.

Ngoài ra, mô hình lúa – tôm tại bán đảo Cà Mau do Kỹ sư Hồ Quang Cua triển khai cũng là một điển hình. Mô hình này không chỉ giúp tăng thu nhập cho nông dân mà còn giảm thiểu tác động môi trường thông qua việc áp dụng các phương pháp canh tác bền vững. Điều này cho thấy rằng phát triển nông nghiệp bền vững có thể đi đôi với việc bảo vệ môi trường và tăng cường sinh kế cho cộng đồng nông dân.

Tín chỉ carbon là một cơ hội lớn để các mô hình bảo tồn và nông nghiệp bền vững được nhân rộng. Tuy nhiên, để phát triển thị trường tín chỉ carbon hiệu quả, cần có sự hỗ trợ của Chính phủ và các tổ chức quốc tế. Việc tạo ra một thị trường tín chỉ carbon minh bạch và hiệu quả sẽ giúp các dự án bảo tồn và nông nghiệp bền vững có thêm nguồn lực để tiếp tục hoạt động.

Các chuyên gia cũng cho rằng, để tăng giá trị và thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư, tín chỉ carbon cần có thương hiệu. Thương hiệu này có thể được xây dựng thông qua việc kể lại những câu chuyện về các dự án giảm phát thải và bảo tồn môi trường tại Việt Nam. Điều này không chỉ giúp nâng cao giá trị của tín chỉ carbon mà còn góp phần quảng bá các nỗ lực bảo vệ môi trường của Việt Nam ra quốc tế.

Tóm lại, tín chỉ carbon không chỉ là một công cụ giảm thiểu tác động môi trường mà còn là một cơ hội để Việt Nam phát triển bền vững và bảo vệ môi trường cho thế hệ tương lai. Với những giá trị đi kèm, tín chỉ carbon có tiềm năng trở thành một phần quan trọng trong việc hiện thực hóa mục tiêu phát triển bền vững và ứng phó với biến đổi khí hậu.

Trong nỗ lực bảo vệ rừng và ngăn chặn các hành vi xâm hại, tỉnh Quảng Ngãi đã ứng dụng công nghệ số vào công tác quản lý và giám sát rừng, đạt được những kết quả đáng kể. Việc áp dụng các công nghệ hiện đại đã giúp nâng cao hiệu quả trong công tác bảo vệ rừng, phát hiện và ngăn chặn kịp thời các hành vi xâm hại và cháy rừng.

Đặc biệt, tại khu vực rừng phòng hộ Trà Veo, xã Tây Trà, Tổ cộng đồng bảo vệ rừng thôn Trà Veo đã áp dụng ứng dụng Smart trên điện thoại thông minh vào công tác tuần tra rừng. Ứng dụng này đã giúp các thành viên trong tổ cập nhật thông tin tuyến đường, khoảnh rừng, tiểu khu mà tổ đã đi qua một cách nhanh chóng và chính xác. Thông tin và dữ liệu của mỗi chuyến tuần tra rừng trước đây được ghi chép bằng tay, nhưng hiện nay đã được thay thế bằng việc sử dụng ứng dụng Smart.

Tổ trưởng Tổ cộng đồng bảo vệ rừng thôn Trà Veo, ông Hồ Văn Sáu, cho biết rằng ứng dụng Smart đã giúp tổ thực hiện nhiệm vụ một cách hiệu quả hơn. Khi phát hiện bẫy thú, dấu vết động vật, người lạ trong lâm phận hay nguy cơ xâm hại, cháy rừng, các thành viên trong tổ tuần tra có thể nhanh chóng cập nhật lên ứng dụng để làm cơ sở báo cáo. Nhờ đó, hàng nghìn héc ta rừng giao khoán cho cộng đồng ở đây đã được bảo vệ nghiêm ngặt, không xảy ra cháy rừng hay mất rừng.

Ông Châu Văn Tạo, nhân viên Trạm Quản lý bảo vệ rừng khu tây Trà Bồng, cho biết hầu hết các thành viên tổ cộng đồng bảo vệ rừng trên địa bàn đã thành thạo thao tác trên ứng dụng Smart. Ứng dụng này giúp cơ quan quản lý biết được các thành viên của tổ cộng đồng bảo vệ rừng đang tuần tra ở tọa độ nào, tiểu khu nào, tránh trường hợp cộng đồng nhận giao khoán không đi tuần tra nhưng vẫn khai báo đi tuần tra.

Để quản lý và bảo vệ rừng, ngành lâm nghiệp tỉnh đã ứng dụng các phần mềm Mapinfo, Microstation, Flycam, QGIS, FRMS và công nghệ viễn thám để giám sát toàn bộ diện tích rừng tự nhiên từ trên cao. Ông Nguyễn Khánh Ngọc, Phó Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm tỉnh Quảng Ngãi, cho biết việc ứng dụng khoa học và công nghệ đã và đang hỗ trợ tích cực cho lực lượng kiểm lâm tỉnh thực hiện nhiệm vụ quản lý, bảo vệ rừng và phòng, chống cháy rừng.

Trong năm 2025, tỉnh Quảng Ngãi đã xảy ra 2 vụ cháy rừng, nhưng không gây thiệt hại về rừng. Hiện tại, Chi cục Kiểm lâm đang thử nghiệm 5 camera cảm biến nhiệt, khói cảnh báo cháy rừng sớm tại 5 khu vực có nguy cơ cháy cao trên địa bàn tỉnh, với thiết bị này, khu vực kiểm soát có thể lên đến vài trăm ha. Đồng thời, trang bị 17 flycam phục vụ tuần tra rừng, giám sát tài nguyên rừng và chỉ huy chữa cháy rừng.

Chi cục Kiểm lâm tỉnh cho biết, việc ứng dụng khoa học và công nghệ đã giúp ngăn chặn những biến động xấu xâm hại đến tài nguyên rừng. Diện tích rừng ngày càng được quản lý, bảo vệ chặt chẽ hơn. Trong thời gian tới, Chi cục sẽ triển khai các lớp tập huấn về ứng dụng công nghệ số trong quản lý, bảo vệ rừng, phát huy hiệu quả cao nhất các máy móc, trang thiết bị công nghệ đã được trang bị.

Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh Điện Biên đã triển khai hiệu quả chương trình chi trả dịch vụ môi trường rừng trong thời gian qua, góp phần quan trọng vào việc bảo vệ rừng bền vững và nâng cao sinh kế cho người dân địa phương. Theo báo cáo, trong năm 2025, quỹ đã thu được hơn 52,3 tỷ đồng và thực hiện chi trả đạt trên 182,4 tỷ đồng. Đây là con số ấn tượng, cho thấy sự nỗ lực và hiệu quả trong việc quản lý và sử dụng nguồn kinh phí dành cho bảo vệ môi trường rừng.

Đặc biệt, việc chi trả tiền dịch vụ môi trường rừng năm 2024 đã đạt tỷ lệ giải ngân 97,5% với tổng số tiền hơn 163 tỷ đồng cho 4.096 chủ rừng. Kết quả này không chỉ thể hiện sự quan tâm của các cấp chính quyền địa phương đối với công tác bảo vệ rừng mà còn cho thấy sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan trong việc triển khai chương trình. Qua đó, đã tạo điều kiện thuận lợi cho chủ rừng yên tâm đầu tư vào bảo vệ và phát triển rừng bền vững.

Để nâng cao nhận thức của cộng đồng về chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng, Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh Điện Biên đã triển khai nhiều hoạt động tuyên truyền, tập huấn và kiểm tra, giám sát. Quỹ đã ký kết 09 hợp đồng tuyên truyền với các cơ quan báo chí trung ương và địa phương, cấp phát nhiều sản phẩm truyền thông và tổ chức 05 lớp tập huấn, bồi dưỡng kiến thức về xây dựng phương án quản lý rừng bền vững và quy chế quản lý, sử dụng tiền dịch vụ môi trường rừng. Các hoạt động này không chỉ giúp nâng cao kiến thức mà còn tạo sự gắn kết giữa các bên liên quan trong việc bảo vệ và phát triển rừng.

Công tác kiểm tra, giám sát đã được đẩy mạnh để đảm bảo quản lý, sử dụng hiệu quả nguồn tiền chi trả dịch vụ môi trường rừng. Quỹ đã tổ chức 05 cuộc kiểm tra, giám sát, trong đó có 02 cuộc kiểm tra việc quản lý, sử dụng tiền chi trả của 62 cộng đồng chủ rừng. Qua các hoạt động kiểm tra, giám sát, quỹ đã kịp thời phát hiện và chấn chỉnh những tồn tại, hạn chế trong việc quản lý và sử dụng nguồn kinh phí, góp phần nâng cao hiệu quả của chương trình.

Giám đốc Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh Điện Biên, bà Mai Hương, cho biết công tác thu, chi đảm bảo đúng quy định, kịp thời, minh bạch, góp phần động viên chủ rừng yên tâm bảo vệ rừng. Quỹ sẽ tiếp tục nỗ lực thu, chi tiền dịch vụ môi trường rừng đúng quy định, đẩy mạnh tuyên truyền, tập huấn, giám sát, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, bảo vệ rừng bền vững và cải thiện sinh kế cho cộng đồng dân cư gắn bó với rừng. Với sự nỗ lực và quyết tâm của quỹ, hy vọng rằng mục tiêu bảo vệ và phát triển rừng bền vững sẽ được thực hiện trong thời gian tới.