Ở vùng đại ngàn phía Tây Quảng Ngãi, nơi mà nhịp sống hiện đại đang ngày càng trở nên sôi động, vẫn tồn tại những cá nhân lặng lẽ gìn giữ những thanh âm mộc mạc của núi rừng. Y Rum, một cô gái trẻ thuộc dân tộc Ba Na, là một trong số những tấm gương tiêu biểu đó. Với tình yêu cháy bỏng dành cho âm nhạc truyền thống, Y Rum đã thành lập Câu lạc bộ Nghệ thuật Rum Y, một không gian không chỉ để dạy những nốt nhạc vang lên từ đá, từ ống nứa, mà còn thắp lên niềm tự hào dân tộc trong tâm hồn thế hệ trẻ.

Câu lạc bộ Nghệ thuật Rum Y được thành lập vào năm 2022, chuyên dạy những loại nhạc cụ truyền thống của các dân tộc thiểu số như đàn T’rưng, đàn đá và một số loại nhạc cụ hiện đại như Piano, Organ. Hiện tại, câu lạc bộ có 38 học viên đang theo học lớp đàn T’rưng và 07 học viên theo học lớp đàn đá. Y Rum, Chủ nhiệm Câu lạc bộ Nghệ thuật Rum Y, cho biết: “Lứa tuổi đến với Câu lạc bộ là từ 5 tuổi đến lớn, không giới hạn số tuổi. Ở đây, các bạn người dân tộc Rơ Ngao, Ba Na và các bạn dân tộc Kinh cũng có. Để các bạn học viên làm quen với các loại đàn, câu lạc bộ phải nắm bắt được tâm lý tuổi của từng học viên.”

Để giúp học viên dễ tiếp cận với nhạc cụ truyền thống, Y Rum chọn cách truyền đạt gần gũi, sinh động, kết hợp nhiều thực hành. Các em được học qua cảm nhận bằng tai, bằng tay và cả cảm xúc. Từ đó, dần hình thành đam mê và sự hứng thú với âm nhạc dân tộc ngay từ những lần đầu. Đàn đá và đàn T’rưng đều là nhạc cụ truyền thống của các dân tộc thiểu số ở vùng phía Tây Quảng Ngãi. Nếu đàn T’rưng có âm thanh vang, trong, dễ gợi cảm xúc và khá phù hợp với trẻ em nhờ cách chơi trực quan, thì đàn đá lại đòi hỏi người chơi phải có cảm âm tốt và lực tay ổn định để tạo ra âm thanh chính xác.

Y Rum cũng thường dành thời gian tìm đến các nghệ nhân – những ‘kho tàng sống’ của văn hóa dân tộc để học hỏi và khắc ghi những điều tưởng chừng mai một. Nghệ nhân ưu tú A Jar bày tỏ: “Mong muốn là nhiều người khác sẽ tiếp tục noi theo Y Rum, người đàn chị, người đi trước, những người đi sau tiếp nối nhiều hơn nữa. Góp phần rất quan trọng trong phát triển văn hóa, nhất là văn hóa âm nhạc cổ truyền.”

Không chỉ dừng lại ở các lớp học nhạc cụ từ những người trẻ dân tộc thiểu số như Y Rum, việc truyền dạy âm nhạc truyền thống ở Quảng Ngãi đã và đang được triển khai bằng nhiều hình thức đa dạng. Từ các hội thi, lớp truyền dạy do chính quyền tổ chức, đến những câu lạc bộ văn hóa dân gian được chính những nghệ nhân, người có uy tín ở các thôn, làng thành lập, truyền dạy đã góp phần tiếp nối và gìn giữ bản sắc văn hóa của các dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh.

Nhìn chung, Câu lạc bộ Nghệ thuật Rum Y và các hoạt động truyền dạy âm nhạc truyền thống tại Quảng Ngãi đã thể hiện sự nỗ lực và tâm huyết trong việc bảo tồn và phát huy di sản văn hóa của các dân tộc thiểu số. Với sự tham gia của các nghệ nhân, người có uy tín và thế hệ trẻ, hy vọng rằng những thanh âm mộc mạc của núi rừng sẽ tiếp tục được gìn giữ và phát triển trong tương lai.

Ở phía Tây Bắc thành phố Đà Nẵng, một điểm đến du lịch mới đã được khai trương, mang tên Trung tâm Văn hóa du lịch cộng đồng Tà Lang – Giàn Bí, tọa lạc tại phường Hải Vân. Đây không chỉ là nơi sinh hoạt mới của người Cơ tu mà còn là điểm nhấn quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc này.

Trung tâm Văn hóa du lịch cộng đồng Tà Lang – Giàn Bí được xây dựng trên diện tích 6.250m2 tại Khu tái định cư Tà Lang – Giàn Bí, thuộc phường Hải Vân, thành phố Đà Nẵng. Dự án này được đầu tư với quy mô hơn 14,9 tỷ đồng, bao gồm khối nhà trung tâm văn hóa du lịch cộng đồng với diện tích xây dựng 910m2 và tổng diện tích sàn khoảng 750m2. Dự án được khởi công vào ngày 31/10/2024 và chính thức khánh thành vào ngày 28/6/2025.

UBND phường Hải Vân cho biết, trung tâm này không chỉ đáp ứng nhu cầu sinh hoạt của 240 hộ đồng bào Cơ tu tại khu vực, những người thuộc diện giải tỏa dự án Đường Hồ Chí Minh đoạn La Sơn – Túy Loan, mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn, phát huy và lan tỏa giá trị văn hóa truyền thống của người Cơ tu. Qua đó, tạo điều kiện cho người dân phát triển du lịch, nâng cao đời sống và hướng tới một tương lai phát triển bền vững.

Sự ra đời của Trung tâm Văn hóa du lịch cộng đồng Tà Lang – Giàn Bí thể hiện nỗ lực của chính quyền địa phương và các ban ngành trong việc xây dựng không gian văn hóa, góp phần đa dạng hóa các sản phẩm du lịch tại Đà Nẵng, đặc biệt là du lịch cộng đồng. Đây cũng là một điển hình trong việc phát huy sức mạnh của văn hóa trong phát triển kinh tế – xã hội, đồng thời giữ gìn bản sắc dân tộc trong thời kỳ hội nhập.

Với sự đầu tư và hoàn thiện của Trung tâm Văn hóa du lịch cộng đồng Tà Lang – Giàn Bí, người dân và du khách có thể tìm hiểu, trải nghiệm và khám phá văn hóa đặc sắc của người Cơ tu, cũng như đóng góp vào sự phát triển bền vững của cộng đồng địa phương. Dự án này mở ra nhiều cơ hội cho du lịch Đà Nẵng, hứa hẹn mang lại những trải nghiệm mới mẻ và hấp dẫn cho du khách gần xa.

Tìm hiểu thêm về thành phố Đà Nẵng và các điểm đến hấp dẫn khác tại đây.

Ở vùng đồng bằng sông Cửu Long, hơn 100 xã thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số đã chứng kiến những bước tiến đáng kể trong đời sống văn hóa tinh thần của bà con. Nhờ sự nỗ lực của người dân và sự quan tâm đầu tư, hỗ trợ của Trung ương, địa phương, văn hóa Khmer ở đây đã trở thành nét bản sắc của vùng đất, với nhiều loại hình văn hóa nghệ thuật truyền thống được phục hồi và phát triển.

Đời sống ngày càng được nâng cao là điều kiện thuận lợi để đồng bào Khmer thụ hưởng văn hóa tinh thần tốt hơn. Nhiều lễ hội văn hóa, nghi thức tôn giáo được gìn giữ, trở thành các sản phẩm du lịch văn hóa độc đáo. Ví dụ như Lễ Chôl Chnaam Thmây (mừng năm mới), Sen Đôn-ta (lễ cúng ông bà), Oóc Om Bóc (lễ cúng trăng), lễ nhập hạ, xuất hạ… Những lễ hội này không chỉ thu hút hàng vạn du khách trong và ngoài địa phương đến theo dõi, cổ vũ mà còn góp phần quảng bá văn hóa Khmer đến với công chúng.

Không chỉ có lễ hội, những ngôi chùa với những kiến trúc nghệ thuật đặc sắc cũng là nơi thu hút nhiều du khách đến tham quan. Đến với các ngôi chùa Khmer, du khách có thể tìm hiểu một số tập tục được gìn giữ bao đời nay như Lễ dâng cơm, Lễ Kathina (Lễ dâng y cà sa), tục gửi con vào chùa tu học giáo lý Phật pháp, học làm người… Những ngôi chùa này không chỉ là nơi lưu giữ giá trị tâm linh mà còn là trung tâm văn hóa, nghệ thuật độc đáo.

Văn hóa Khmer Nam Bộ từ lâu đã trở thành nét bản sắc của vùng đất Cần Thơ. Với sự độc đáo và giá trị văn hóa đặc sắc, đây chính là nguồn tài nguyên quý báu để phát triển loại hình du lịch văn hóa, góp phần đưa Cần Thơ trở thành một trong những điểm đến nổi bật của vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Ông Lâm Hoàng Mẫu, Giám đốc Sở Dân tộc và Tôn giáo thành phố Cần Thơ, cho biết mỗi ngôi chùa Khmer đều là nơi sinh hoạt cộng đồng của đồng bào tại địa phương.

Thời gian qua, các tỉnh, thành phố ở khu vực miền Tây Nam Bộ đã thực hiện nhiều chính sách chăm lo đời sống của đồng bào dân tộc Khmer, trong đó, đặc biệt quan tâm bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống; góp phần tạo cơ hội cho người dân địa phương tăng thêm thu nhập, cải thiện đời sống, đồng thời giữ gìn bản sắc văn hóa cho thế hệ mai sau. Tuy nhiên, các thiết chế văn hóa – thể thao, trang thiết bị hỗ trợ sinh hoạt văn nghệ, thể thao ở các xã vùng đồng bào dân tộc Khmer chưa hoàn thiện, còn thiếu và chưa đồng bộ, chưa đáp ứng được nhu cầu sinh hoạt, giao lưu văn hóa của người dân.

Nhiều loại hình văn hóa dân gian của đồng bào dân tộc Khmer đang có dấu hiệu bị lãng quên. Để bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa của đồng bào Khmer, các cấp, các ngành cần tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức của cộng đồng về bản sắc văn hóa của dân tộc mình. Đẩy mạnh đào tạo nhân lực nòng cốt trong công tác bảo tồn, phát huy văn hóa dân tộc Khmer, đề cao vai trò của các sư sãi, nghệ nhân, người có uy tín trong cộng đồng.

Lễ mừng lúa mới là một trong những phong tục truyền thống quan trọng của đồng bào Bru-Vân Kiều, một dân tộc thiểu số sống trên dãy Trường Sơn. Đây là dịp để người dân bày tỏ lòng biết ơn với trời đất, thần linh và tổ tiên đã phù hộ cho cây lúa trổ bông, trĩu hạt.

Lễ mừng lúa mới thường được tổ chức vào cuối vụ gặt, khi trong kho đã đầy lúa, trong lòng người đầy háo hức. Mỗi bản làng tổ chức lễ theo quy mô và tập tục riêng, nhưng tựu trung vẫn giữ được cốt lõi: biết ơn và cầu mong. Với người Bru-Vân Kiều, cây lúa không chỉ là thực phẩm, mà là linh hồn của sự sống, là nhịp đập của cả cộng đồng.

Trong sắc màu thổ cẩm và tiếng chiêng trầm bổng, lễ mừng cơm mới ngân lên giai điệu văn hóa dân tộc mộc mạc, sâu lắng và thấm đượm tình đất, tình người. Từ tờ mờ sáng, khói bếp đã tỏa lên từ từng nóc nhà. Những người phụ nữ trong bản thay nhau nấu xôi, đồ cơm, giã gạo nếp mới. Đĩa thịt rừng được tẩm ướp gia vị thơm nức, chum rượu cần đã được mở nắp, sẵn sàng cho buổi lễ lớn nhất trong năm.

Già làng Hồ Noi sẽ thực hiện nghi lễ chính thức. Trước bàn cúng, ông rì rầm khấn: “Ơi Giàng! Ơi thần lúa, thần núi, thần suối… xin nhận lễ của con cháu Bru-Vân Kiều. Cảm ơn đã cho mùa lúa tốt tươi, cho con cái được mạnh khỏe, bản làng được yên vui…”. Giọng khấn của già làng hòa trong làn khói của hương trầm, như kết nối giữa thế giới con người và thế giới linh thiêng.

Sau phần lễ là phần hội. Không khí nhanh chóng chuyển từ trầm mặc sang rộn ràng, tươi vui. Chiêng được mang ra, những thanh niên lực lưỡng vỗ trống, những cô gái khoác lên mình bộ váy thổ cẩm sặc sỡ, nhún nhảy theo nhịp nhạc núi rừng. Vũ điệu xoang Bru-Vân Kiều chậm rãi, dẻo dai, mang hơi thở của thiên nhiên, có núi, có sông, có gió rừng xào xạc trong từng bước chân.

Trải qua bao biến thiên của lịch sử và sự chuyển mình của đời sống hiện đại, lễ mừng lúa mới vẫn được người Bru-Vân Kiều trên dãy Trường Sơn gìn giữ như một phần máu thịt. Không chỉ là phong tục, lễ hội này còn là minh chứng cho bản sắc bền vững của một tộc người luôn sống hài hòa với thiên nhiên.

Ngày nay, chính quyền địa phương và các đồn Biên phòng đóng quân trên địa bàn luôn đồng hành cùng bà con trong việc phục dựng và tổ chức các lễ hội truyền thống. Nhiều trường học vùng cao còn đưa nội dung về lễ mừng lúa mới vào chương trình ngoại khóa, giúp học sinh người Bru-Vân Kiều hiểu và tự hào về truyền thống dân tộc mình.

Lễ mừng cơm mới không chỉ nói lên mối giao cảm giữa con người với thiên nhiên, mà còn là biểu tượng của sự cố kết cộng đồng, của tình cảm thủy chung, son sắt giữa người với người. Trong từng nắm cơm dẻo, từng điệu xoang nhịp nhàng, lễ mừng lúa mới là bản hòa ca của bản sắc, của ký ức cộng đồng được truyền từ đời này sang đời khác.

Người Mông ở xã Mường Kim, tỉnh Lai Châu, đã và đang tích cực thay đổi tư duy sản xuất và tiếp cận với những tiến bộ khoa học kỹ thuật để phát triển kinh tế bền vững. Với niềm tin vào Đảng và bộ máy chính quyền địa phương, người Mông tại đây đã đoàn kết, đồng lòng xây dựng nếp sống văn hóa mới.

Họ đã chuyển đổi cơ cấu cây trồng, phát triển chăn nuôi hàng hóa và đẩy mạnh phát triển du lịch cộng đồng. Việc thành lập xã Mường Kim trên cơ sở sáp nhập toàn bộ diện tích và quy mô dân số của 4 xã đã mang lại không gian phát triển mới cho người dân. Cán bộ gần dân, sát dân đã giải quyết kịp thời các vướng mắc và khai thác tối đa tiềm năng, thế mạnh để thúc đẩy kinh tế địa phương phát triển.

Xã Mường Kim có 16 bản, với 540 hộ và 3.561 nhân khẩu người Mông, tập trung ở các bản như Huổi Pắc, Pá Khoang, Hô Ta, Tu San. Địa phương đã tuyên truyền, vận động nhân dân thay đổi tập quán canh tác lạc hậu và áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất. Một số giống cây trồng có năng suất và giá trị kinh tế cao như chè, chanh leo, đào chín sớm, lê, mắc-ca, quế đã được đưa vào gieo trồng.

Bên cạnh đó, người Mông ở xã Mường Kim đã đẩy mạnh phát triển du lịch cộng đồng, du lịch trải nghiệm thông qua đầu tư homestay, giữ gìn nghề truyền thống và xây dựng, duy trì chợ phiên Nậm Pắt. Chợ phiên này đã trở thành một điểm đến hấp dẫn cho du khách, mang lại thu nhập cho người dân.

Diện mạo các bản người Mông ở Mường Kim đã thay đổi đáng kể với giao thông đến trung tâm xã được nâng cấp, mở rộng và các bản có nhà văn hóa, trường học được đầu tư kiên cố. Ông Lò Quyết Thắng, Phó Chủ tịch UBND xã Mường Kim, cho biết cấp ủy, chính quyền xã đã bàn bạc và phân vùng phát triển theo từng thành phần dân tộc. Đối với đồng bào Mông, xã vận động bà con phát triển cây chè, cây ăn quả ôn đới và tập trung quảng bá, thu hút đầu tư, huy động nguồn lực phát triển hệ thống homestay, điểm du lịch và du lịch cộng đồng theo hướng bền vững.

Lễ hội Sâm Ngọc Linh lần thứ VII sẽ chính thức diễn ra từ ngày 1 đến 3 tháng 8 tại xã Nam Trà My, thành phố Đà Nẵng. Sự kiện này được tổ chức nhằm mục đích tôn vinh và quảng bá giá trị của cây sâm Ngọc Linh, được xem là ‘quốc bảo’ của Việt Nam, đồng thời giới thiệu du lịch sinh thái và bản sắc văn hóa độc đáo của vùng núi rừng Trường Sơn.

Lễ hội Sâm Ngọc Linh không chỉ đơn thuần là một sự kiện tôn vinh cây sâm quý hiếm mà còn hướng đến việc thúc đẩy du lịch xanh và du lịch cộng đồng. Qua đó, sự kiện này cũng đặt mục tiêu bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa của người dân vùng cao. Sau 7 lần tổ chức, lễ hội đã trở thành một sự kiện văn hóa – kinh tế quan trọng, mang đậm dấu ấn bản sắc của vùng Trường Sơn, thu hút sự quan tâm của đông đảo du khách và người dân địa phương.

Năm nay, Lễ hội Sâm Ngọc Linh lần thứ VII hứa hẹn sẽ đem đến nhiều trải nghiệm thú vị và mới mẻ cho du khách. Các hoạt động chính của lễ hội bao gồm tham quan rừng sâm, trải nghiệm sinh hoạt cùng đồng bào bản địa, giao lưu văn hóa và tham quan sàn giao dịch Sâm Ngọc Linh. Những hoạt động này không chỉ giúp du khách hiểu rõ hơn về giá trị của sâm Ngọc Linh mà còn mang đến cơ hội để họ trải nghiệm và tìm hiểu về cuộc sống và văn hóa của người dân bản địa.

Sự kiện này cũng đóng vai trò quan trọng trong việc góp phần thực hiện chiến lược phát triển nông nghiệp công nghệ cao và du lịch sinh thái của thành phố Đà Nẵng. Đặc biệt, sau khi hợp nhất, thành phố đang nỗ lực phát triển du lịch sinh thái và bảo tồn văn hóa, và Lễ hội Sâm Ngọc Linh là một phần không thể thiếu trong những nỗ lực này. Qua lễ hội, vai trò đặc biệt của cây sâm quý trong nền văn hóa và kinh tế địa phương cũng được khẳng định.

Để đảm bảo sự thành công của lễ hội, kinh phí tổ chức được huy động từ ngân sách và nguồn xã hội hóa, với nguyên tắc công khai, tiết kiệm và hiệu quả. Tổ chức lễ hội không chỉ là một hoạt động giải trí đơn thuần mà còn là một cách để thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương và quảng bá rộng rãi giá trị của ‘quốc bảo’ Sâm Ngọc Linh đến với công chúng.

Với những nỗ lực không ngừng nghỉ trong việc tổ chức Lễ hội Sâm Ngọc Linh lần thứ VII, xã Nam Trà My kỳ vọng sự kiện này sẽ tiếp tục là một điểm đến hấp dẫn cho du khách, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương và nâng cao nhận thức về giá trị quý báu của sâm Ngọc Linh. Đồng thời, lễ hội cũng là dịp để tăng cường giao lưu văn hóa và thúc đẩy du lịch bền vững ở vùng cao, mang lại lợi ích cho người dân địa phương và du khách.