Trong nỗ lực giải quyết những vấn đề hậu quả chiến tranh và mang lại niềm tin cho hàng ngàn gia đình liệt sĩ, dự án ‘Nâng cao năng lực giám định hài cốt trong chiến tranh thông qua hợp tác phát triển, chuyển giao công nghệ và tiếp nhận trang thiết bị, hóa chất, vật tư tiêu hao’ đã được Viện Sinh học, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, khởi xướng và phê duyệt theo Quyết định số 557/QĐ-VHL vào ngày 29/3/2024.
Dự án này nhắm tới mục tiêu cao cả là nâng cao năng lực giám định ADN đối với hài cốt liệt sĩ từ thời kỳ chiến tranh. Giáo sư, Tiến sĩ Chu Hoàng Hà, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Viện trưởng Viện Sinh học, nhấn mạnh rằng dự án không chỉ mang ý nghĩa khoa học mà còn mang giá trị nhân văn và đạo lý. Dự án thể hiện sự tri ân đối với lịch sử dân tộc và trách nhiệm đối với các gia đình vẫn đang mong mỏi thông tin về người thân đã mất.
Với sự hỗ trợ kỹ thuật chủ chốt từ Ủy ban Quốc tế về Người mất tích (ICMP), dự án đã đạt được những kết quả nổi bật. Hệ thống giải trình tự gen thế hệ mới (NGS) cùng phần mềm phân tích dữ liệu đã được lắp đặt đồng bộ và đưa vào vận hành tại Trung tâm Giám định ADN thuộc Viện Sinh học. Đội ngũ chuyên môn của dự án đã được đào tạo chuyên sâu với sự tham gia của các chuyên gia quốc tế và trong nước.
Đặc biệt, lần đầu tiên kể từ khi dự án bắt đầu, đội ngũ giám định đã triển khai công tác thu thập mẫu sinh phẩm hài cốt tại thực địa. Sự kiện này đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc hiện thực hóa mục tiêu giám định danh tính hài cốt liệt sĩ trên quy mô lớn. Tại Nghĩa trang liệt sĩ Trà Lĩnh (tỉnh Cao Bằng), đội ngũ chuyên môn của dự án đã phối hợp với các cơ quan chức năng tiến hành lấy mẫu và thu được 58 mẫu hài cốt liệt sĩ chưa xác định danh tính.
Việc vận hành hệ thống theo tiêu chuẩn quốc tế trong điều kiện thực tế tại Việt Nam không chỉ khẳng định tính khả thi của công nghệ mới, mà còn giúp việc giám định danh tính hài cốt liệt sĩ trên quy mô lớn. Sự hợp tác với Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) và Ủy ban Quốc tế về Người mất tích (ICMP) đã góp phần quan trọng vào sự thành công của dự án.
Thông qua dự án này, Viện Sinh học và các đối tác hy vọng sẽ giải quyết những vấn đề hậu quả chiến tranh, mang lại niềm tin và sự động viên cho hàng ngàn gia đình liệt sĩ. Đồng thời, dự án cũng thể hiện sự tri ân đối với lịch sử dân tộc và trách nhiệm đối với các gia đình vẫn đang mong mỏi thông tin về người thân đã mất.
