Ở Việt Nam, việc tiêu thụ thực phẩm sống hoặc chưa nấu chín kỹ đã trở thành một phần văn hóa trong thói quen ăn uống của nhiều người. Tuy nhiên, điều này cũng đồng nghĩa với việc gia tăng nguy cơ nhiễm giun sán và ký sinh trùng từ thực phẩm. Theo số liệu từ Viện Sốt rét – Ký sinh trùng – Côn trùng Trung ương, khoảng 33 triệu người Việt Nam đang nằm trong nhóm có nguy cơ cao nhiễm giun sán, với tỷ lệ mắc bệnh dao động từ 20% đến 50% tùy theo khu vực.
Thói quen ăn sống, ăn tái đã tồn tại trong một thời gian dài và tiềm ẩn nhiều nguy cơ sức khỏe mà người trẻ thường chủ quan bỏ qua. Một số loại thực phẩm được coi là có nguy cơ cao nhiễm giun sán và ký sinh trùng bao gồm: gan và mật động vật, lòng, phá lấu, tiết canh và máu sống, cá nước ngọt sống, thịt heo, bò tái, cua, tôm sống hoặc chưa nấu kỹ, thịt heo rừng hoặc thú hoang dã. Những thực phẩm này, nếu không được nấu chín kỹ, có thể chứa các loại giun sán và ký sinh trùng nguy hiểm.
Các biểu hiện ban đầu khi nhiễm ký sinh trùng có thể dễ bị nhầm lẫn với các bệnh thông thường. Các triệu chứng phổ biến bao gồm buồn nôn, đau bụng, tiêu chảy, sốt nhẹ, ngứa, mệt mỏi và chán ăn kéo dài. Trong trường hợp nặng, giun sán có thể gây tắc ruột hoặc các biến chứng nguy hiểm như viêm não. Do đó, việc nhận biết sớm các dấu hiệu và tiến hành điều trị kịp thời là rất quan trọng.
Khi nghi ngờ ăn phải thực phẩm nhiễm sán, mọi người cần giữ bình tĩnh, theo dõi kỹ biểu hiện cơ thể trong 24-72 giờ và đến cơ sở y tế để làm xét nghiệm phân, máu tìm ký sinh trùng. Đặc biệt, tuyệt đối không tự ý dùng thuốc khi chưa xác định rõ loại ký sinh trùng, vì mỗi loại giun sán cần phác đồ điều trị khác nhau. Việc tự ý sử dụng thuốc có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm và làm tăng kháng thuốc.
Để phòng ngừa các bệnh từ thực phẩm, bao gồm nguy cơ nhiễm ký sinh trùng, mọi người cần tuân thủ 5 nguyên tắc sau của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO): giữ vệ sinh sạch sẽ, tách riêng thực phẩm sống và chín, nấu chín kỹ thức ăn, giữ thực phẩm ở nhiệt độ an toàn, sử dụng nguyên liệu và nước an toàn. Những biện pháp này không chỉ giúp giảm thiểu nguy cơ nhiễm giun sán và ký sinh trùng mà còn giúp ngăn chặn các bệnh truyền nhiễm khác.
Việc nâng cao ý thức về an toàn vệ sinh thực phẩm và tuân thủ các nguyên tắc trên là biện pháp hiệu quả nhất để bảo vệ bản thân và gia đình trước các mối nguy hiểm tiềm ẩn từ giun sán và ký sinh trùng. Đồng thời, cơ quan chức năng cũng cần tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục về an toàn thực phẩm và đẩy mạnh các hoạt động kiểm tra, giám sát chất lượng thực phẩm trên thị trường.
